سهم ارث زن پس از مرگ شوهر

میزان ارث زن از شوهر

پس از اینکه فردی فوت می کند همیشه بر سر اینکه سهم هریک از وراث چقدر باشد اختلاف بوده است وگاهاً در برخی از فرهنگ ها جنسیت مونث با توجه به تعصبات قومی از ارث محروم شده است اما در شرع مقدس اسلام و همچنین قانون مدنی میزان ارث هر یک از ورثه در صورت فوت مشخص شده است که یکی از این وراث زن می باشد و قانون برای زن در حالتی که دارای فرزند باشد و یا اینکه فاقد فرزند باشد میزان سهم ارث متفاوتی را در نظر گرفته است در ادامه هریک از این طرق را به صورت مختصر شرح می دهیم:

ارث زن در صورت داشتن فرزند

ارث زن از شوهر به موجب سبب می‌باشد و جالب است بدانید که در صورتی که در میزان ارث نقصانی حاصل شود این نقصان متوجه زن و شوهر نخواهد شد. زن اگر از همسر خود دارای فرزند باشد میزان ارث کمتری را دریافت می کند. اما برای اینکه زنی از شوهر خود ارث ببرد باید بین آنها ازدواج دائم منعقد شده باشد و این نکته در ماده 940 قانون مدنی مورد توجه قرار گرفته است که بیان می‌کند زوجینی که ازدواج آنها دائمی باشد از یکدیگر ارث می‌برند. حال که متوجه شدیم که زن با وجود داشتن فرزند در عقد دائم از همسر خود ارث می‌برد حتماً سوال پیش می‌آید که میزان ارث زن در این حالت چقدر است؟ 

قانون مدنی در ماده 946 به این سوال پاسخ داده است. در این ماده بیان شده است که در صورتی که مردی فوت کند و دارای فرزند باشد همسر او یک هشتم از اموال منقول او را به ارث می‌برد و از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان نیز یک هشتم را به ارث خواهد برد.

ارث زن در صورت نداشتن فرزند

حالت دیگری که زن در عقد دائم از همسر خود ارث می‌برد این است که مردی فوت نماید و دارای فرزند نباشد. در این حالت باتوجه به ماده 946 زن یک چهارم از اموال شوهر خود را به ارث می‌برد.

نکته‌ای که در اینجا نیاز به بیان دارد این است که اگر مردی فوت کند و هیچ وارثی به غیر از زن خود نداشته باشد در این حالت زن مازاد بر نصیب خود را دریافت نمی‌کند و مابقی در حکم مال اشخاص بلاوارث است. برخلاف موردی که زنی فوت کرده و شوهر او تنها وارثش باشد که در این حالت تمام اموال زن را به ارث می‌برد.

خالی از فایده نیست بدانید که قتل و کفر از موانع ارث است. به این معنا که اگر زنی همسر خود را به قتل برساند یا قبل از مرگ همسرش کافر شود از شوهر خود ارث نمی‌برد.

زن چه اموالی را به ارث می‌برد؟

زن در ارث بردن با مرد متفاوت است و همانطور که بیان کردیم زن از اموال منقول همسر خود ارث می‌برد و در خصوص اموال غیر منقول قیمت آنها را به ارث خواهد برد.

ارث زن از زمین کشاورزی

زمین کشاورزی جز اموال غیر منقول است و در دسته اعیان قرار می‌گیرد. تا قبل از اصلاح ماده 946 در سال 1387 زن فقط از عرصه ارث می‌برد و با اصلاح این ماده زن از قیمت اعیان که تحت عنوان ثمن اعیانیه مطرح می‌شود نیز ارث می‌برد.

بیشتر بخوانید: مالیات بر ارث 

ازدواج موقت بدون هیچ ارثی

شرط اصلی برای دریافت ارث زن از همسر خود این است که قبلا بین آنها نکاح دائم واقع شده باشد و این مهم در ماده 940 قانون مدنی مورد تاکید قرار گرفته است. بنابراین حتی اگر مردی فوت کند و هیچ وارثی نداشته باشد زن او که در نکاح موقت با او بوده است، ارث نمی‌برد. زن در ازدواج موقت نمی‌تواند شرط توارث کند برخلاف نفقه که زن در ازدواج موقت می‌تواند شرط کند که مستحق دریافت آن باشد. اگر مردی دارای همسر موقت است و می‌خواهد پس از فوت خود همسر موقتش دارای سهمی باشد می‌بایست در این مورد وصیت نماید.

ارث بردن زن حتی در طلاق

پس از طلاق به دلیل اینکه رابطه زوجیت از هم گسسته می‌شود زن و شوهر نسبت به هم غریبه شده و از هم ارث نمی‌برند. اما این مانعیت در ارث بردن مطلق نبوده و در دو حالت زن حتی در صورتی که طلاق گرفته باشد از همسر خود ارث می‌برد. در ادامه هریک را به صورت مختصر شرح می دهیم:

• عده طلاق رجعی

اگر مردی زن خود را به طلاق رجعی مطلقه کند و قبل از اینکه مدت عده انقضا پیدا کند فوت کند زن از همسرش ارث می‌برد.

• طلاق در حالت مرض

اگر مردی در حالی که مریض است ز،ن خود را طلاق دهد و ظرف یک سال از تاریخ طلاق بر اثر همان مریضی فوت کند زن از او ارث م‌ برد حتی اگر نوع طلاق بائن باشد. البته شرط دریافت ارث در این حالت این است که زن شوهر نکرده باشد.

سهم الارث زن دوم وارث مرد چند زنه

بنابر شرع و قانون مرد می‌تواند تا چهار همسر دائم داشته باشد و همانطور که قبلاً بیان کردیم شرط دریافت ارث منعقد شدن ازدواج دائم است. پس اگر مردی فوت کند و دارای چند همسر دائم باشد هیچ یک از آنها از ارث محروم نمی‌شوند، ولی میزان سهم کمتری را دریافت می‌کنند. به این صورت که اگر مرد دارای فرزند باشد، یک هشتم و اگر دارای فرزند نباشد یک چهارم به زن ها تعلق گرفته که می‌بایست بین خود به نحو مساوی تقسیم کنند.

بیشتر بخوانید: تنظیم وصیت نامه قانونی

قانون جدید سهم‌الارث زن از شوهر خود

قانون مدنی در 2 ماده 946 و 948 در خصوص ارث زن از شوهر خود دچار اصلاحاتی شد و این اصلاحات در سال 1387 به قانون مدنی اضافه شده است که در ادامه هر یک را مختصراً شرح می‌دهیم:

• ارث بردن از قیمت اعیان

طبق ماده 946 قانون مدنی زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج، یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان ارث می‌برد. این در حالی است که در قانون قدیم، زن تنها از اموال منقول و از ابنیه و اشجار ارث می‌برد و از ارث بردن از اعیان محروم بود.

• استیفای حق از عین اموال

براساس ماده 948 اگر ورثه از پرداخت قیمت اموال غیرمنقول به زن خوداری کنند، زن می‌تواند حق خودش را از عین اموال دریافت کند. این در حالی است که در ماده قانونی قبلی بیان می‌داشت که اگر ورثه از ادای قیمت ابنیه و اشجار خودداری کنند، زن می‌تواند حق خود را از عین آنها استیفا کند. اصلاحی که در این ماده صورت گرفته است این است که قیمت تنها شامل ابنیه و اشجار نیست و اموال غیر منقول که در حوزه اعیان است را نیز شامل می‌شود. نکته‌ای که در اینجا لازم است بیان شود این است که ملاک دریافت ارث توسط زن از قیمت عرصه تاریخ فوت همسرش است نه زمان صدور گواهی انحصار وراثت.