با خاتمه قرارداد کار، کارفرما و کارگر چه حقوقی نسبت به یکدیگر دارند؟

قراداد فی مابین کارگر و کارفرما از جمله قراردادهایی است الی الابد پابرجا نبوده و به جهاتی مختومه میگردد، دلایل مختلفی که ممکن است سبب شود قرارداد بین کارگر و کارفرما به پایان برسد، در ماده 21 قانون کار مورد اشاره قرار گرفته است. پایان یافتن رابطه بین کارگر و کارفرما سبب ایجاد حقوق و تکالیفی برای آنها می شود که قانون کار جهت جلوگیری از بروز اختلاف بعدی، به آنها پرداخته است. در مقاله پیش رو حقوق طرفینی کارگر و کارفرما پس از خاتمه کار را مورد کنکاش قرار خواهیم داد.

طرق خاتمه قرارداد کار

 براساس ماده 21 قانون کار، قرارداد کار به یکی از طرق زیر خاتمه می‌یابد:

الف - فوت کارگر

ب - بازنشستگی کارگر

ج - از کار افتادگی کلی کارگر

د - انقضاء مدت در قرارداد‌های کار با مدت موقت و عدم تجدید صریح یا ضمنی آن.

ه - پایان کار در قرارداد‌هایی که مربوط به کار معین است؛

 و - استعفای کارگر.

ز - (الحاقی 1394/02/01) - فسخ قرارداد به ‌نحوی که در متن قرارداد ("منطبق با قانون کار") پیش بینی شده است.

ح - (الحاقی 1394/02/01) - به‌ منظور جبران کاهش تولید ناشی از ساختار قدیمی، کارفرمایان می ‌توانند بر مبنای نوآوری‌ ها و فناوری‌ های جدید و افزایش قدرت رقابت‌ پذیری تولید، اصلاح ساختار انجام دهند، در آن صورت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف است طبق "قرارداد سه جانبه" (تشکل کارگری کارگاه، کارفرما و اداره تعاون و کار و رفاه اجتماعی محل) کارگران کارگاه را به مدت شش تا دوازده ماه تحت پوشش بیمه بیکاری قرار دهد و بعد از اصلاح ساختار، کارگران را به میزان ذکر شده در قرارداد سه جانبه به محل کار برگرداند و یا کارفرمایان می‌توانند مطابق مفاد ماده (9) قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل و نوسازی صنایع کشور و اصلاح ماده (113) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1382/5/26 و اصلاحات بعدی آن و قانون بیمه بیکاری مصوب 1369/6/26 عمل کنند.

[بند ز - ح به موجب بند 3 و 4 ماده 41 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب 1394/02/01 الحاق شده است]

‌تبصره - کارگری که استعفا می‌کند موظف است یک ماه به کار خود ادامه داده و بدواً استعفای خود را کتباً به کارفرما اطلاع دهد و در صورتی که‌حداکثر ظرف مدت 15 روز انصراف خود را کتباً به کارفرما اعلام نماید استعفای وی منتفی تلقی می‌شود و کارگر موظف است رونوشت استعفا و‌ انصراف از آن را به شورای اسلامی کارگاه و یا انجمن صنفی و یا نماینده کارگران تحویل دهد.

حقوق کارفرما و کارگر  پس از خاتمه کار

کارفرما شخصی است حقیقی یا حقوقی، که کارگر به درخواست و به حساب او در مقابل دریافت حق السعی کار می کند. در مقابل کارگر کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق‌السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می‌کند.همانطور که در قسمت قبل اشاره کردیم قرارداد فی مابین کارگر و کارفرما ممکن است به عللی به پایان برسد اما خاتمه قرارداد بین این عوامل سبب نمی شود که هرکدام اصطلاحاً پی کار خود رفته و در مقابل یکدیگر متعهد نباشند. از جمله حقوقی که قانون برای کارفرما پس از خاتمه کار در نظرگرفته است آنکه که اگر کارگری قصد استعفا دارد می بایست تا یک ماه پس از اعلام استعفا با کارفرما به همکاری خود ادامه داده تا به این طریق کارفرما بتواند نسبت به جایگزینی نیرو مناسب اقدام نموده و همچنین از طریق استعفای کارگر با ضرر یا تعطیلی کار مواجه نشود. خاتمه قرارداد همکاری بین کارگر و کارفرما سبب ایجاد تعهدات متعددی نیز برای کارفرما و ایجاد حقوقی برای کارگرخواهد شد که از قرار ذیل می باشند:

1. پرداخت کلیه مطالبات : براساس ماده 22 قانون کار ، در پایان کار، کلیه مطالباتی که ناشی از قرارداد کار و مربوط به دوره اشتغال کارگر است، به کارگر و در صورت فوت او به وراث قانونی وی پرداخت خواهد شد.
2. پرداخت حق سنوات: براساس  ماده 24 قانون کار : در صورت خاتمه قرارداد کار، کار معین یا مدت موقت، کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد، یک سال یا بیشتر به کار اشتغال داشته است برای هر سال سابقه، اعم از متوالی یا متناوب بر اساس آخرین حقوق مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایا پایان کار به وی پرداخت نماید.

• براساس ماده 27 قانون کار، در صورتی که کارفرما با توجه به تذکرات کتبی و اعلام نظر مثبت شورای اسلامی کار یا مراجع حل اختلاف اقدام به فسخ قرارداد کار با کارگری می کند که در انجام وظایف محوله قصور ورزیده یا آیی نامه انضباطی کارگاه را رعایت ننموده است.باید علاوه بر مطالبات و حقوق معوقه به نسبت هرسال سابقه کار معادل یک ماه آخرین حقوق کارگر را به عنوان حق سنوات به کارگر بپردازد.
•  در صورتی که کارگری در تعلیق بوده باشد و این تعلیق به هر شکل وضع شده باشد و کارفرما پس از رفع تـکلیف بـا اثـبات دلایل موجه خود در مراجع حل اختلاف در پذیرفتن کارگر خودداری کند موظف است که به ازای هر سال سابقه کار ٤٥ روز آخرین مزد را به کارگر پرداخت کند.
• براساس ماده 31 قانون کار، چنانچه خاتمه قرارداد کار به لحاظ از کارافتادگی کلی یا بازنشستگی کارگر باشد، کارفرما باید براساس آخرین مزد کارگر به نسبت هر سال سابقه خدمت حقوقی به میزان ٣٠ روز به وی پرداخت کند. این موضوع علاوه بر مستمری است که توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود.
• براساس ماده 32 قانون کار ، اگر خاتمه قرارداد کار در نتیجه کاهش توانایی‌های جسمی و فکری ناشی از کار باشد (بنا به تشخیص کمیسیون پزشکی سازمان بهداشت و درمان منطقه با معرفی شورای اسلامی کار یا نمایندگان قانونی کارگر) کارفرما مکلف است به نسبت هر سال سابقه خدمت معادل ٢ ماه آخرین حقوق را به وی پرداخت نماید. 

      3. تسلیم گواهی انجام کار: براساس  ماده 187 قانون کار، کارفرمایان مکلفند پس از پایان قرارداد کار بنا به درخواست کارگر، گواهی انجام کار با قید مدت، زمان شروع و پایان و نوع کار انجام شده‌ را به وی تسلیم نمایند.

سخن پایانی

خاتمه قرارداد بین کارگر و کارفرما سبب ایجاد تعهدات و حقوقی برای آنها خواهد شد و این خاتمه سبب نمی شود که حقوق هیچ یک از طرفین قرارداد کار تضییع گردد، در صورتی که در خصوص دریافت حقوق خود پس از ختم همکاری دچار مشکل بوده و یا نیازمند دریافت خدمات حقوقی هستید از وکلای متخصص و باتجربه داداپ بهره جسته تا در کمترین زمان بهترین نتیجه ممکن را به دست آورید.