ديه مالي است که به سبب جنايت بر نفس يا عضو، به مجني عليه يا اولياي دم او داده مي‌شود، ديه مقدر مال معيني است که در شرع مقدس به سبب جنايت غيرعمدي بر نفس عضو يا منفعت يا جنايت عمدي در مواردي که به هر جهتي قصاص امکان ندارد مقرر شده است. قانون گذار در تعیین مقدار دیه به منابع فقهی مراجعه کرده است و بر اساس آن مقادیر دیه را مشخص کرده است. البته در مواردی این مقدار مشخص نیست که قاضی با توجه به نظر پزشکی قانونی این میزان را تعیین می کند که به این مقدار ارش می گویند.
نخاع قسمتی از دستگاه عصبی مرکزی است که درون کانال نخاعی قرار دارد. نخاع در اعمال حسی و حرکتی و درک محرک های حسی محیطی مثل گرما و سرما نقش دارد. آسیب به نخاع می تواتد منجر به ضعف حسی- حرکتی یا از دست دادن آن بشود. براساس ماده 648 قانون مجازات اسلامی قطع نخاع دیه کامل و قطع جزئی از آن به نسبت مساحت عرض، دیه دارد. در ماده 649 این قانون آمده است هر گاه قطع نخاع موجب عیب عضو دیگر شود،ف اگر آن عضو دارای دیه معین باشد بر دیه کامل قطع نخاع افزوده میگردد و اگر آن عضو‌دارای دیه معین نباشد دیه یا ارش که با نظر حاکم تعیین میشود بر دیه کامل قطع نخاع افزوده خواهد شد.
قطع نخاع کامل
نخاع از مغز تا انتهای مهره های پشتی ادامه دارد. قطع نخاع کامل به این صورت است که نخاع از پس گردن قطع شود، در این حالت تمام اعضای بدن انسان فلج می شود اما فرد زنده است. دیه قطع تمام نخاع در ماده 648 قانون مجازات اسلامی مشخص شده است. طبق این ماده دیه قطع تمام نخاع، دیه کامل است که این مقدار، مطابق نرخ دیه سال خواهد بود.
قطع نخاع جزئی
در ادامه ماده 648 قانون مجازات اسلامی آمده است که قطع جزئی قسمتی از نخاع به نسبت مساحت عرض، دیه دارد. نحوه محاسبه دیه قطع جزئی از نخاع به این صورت است که مثلا طول نخاع به طور میانگین 40 سانتی متر است حال اگر 10 سانتی متر از نخاع کسی با ضربه فرد دیگری از بین برود، دیه بر اساس طول کل نخاع به نسبت قسمت آسیب دیده مشخص می شود که در این مثال می شود یک چهارم دیه کامل انسان نسبت به مقدار از بین رفته.
قطع نخاع منجر به عیب
در ماده 649 قانون مجازات اسلامی آمده است که : " هرگاه قطع نخاع موجب عیب عضو دیگر شود، حسب مورد دیه یا ارش آن عضو بر دیه نخاع افزوده می شود ". بنابراین اگر قطع نخاع منجر به عیب در عضو دیگری مثلا دست یا پا شود، دیه قطع نخاع بعلاوه دیه دست یا دیه پا باید پرداخت شود.
نحوه محاسبه دیه قطع نخاع
دیه قطع تمام نخاع، دیه کامل است که این مقدار، مطابق نرخ دیه سال1402، 900 میلیون تومان (برای مرد) خواهد بود. قطع جزئی قسمتی از نخاع به نسبت مساحت عرض، دیه دارد یعنی به نسبت آسیبی که نخاع می بیند به همان میزان از دیه انسان کامل محاسبه می گردد.
دیه قطع نخاع به چه کسانی تعلق می گیرد؟
برای پاسخ به این سوال که دیه قطع نخاع به چه کسانی تعلق می گیرد؟ باید گفت دیه در صورتی که به فردی آسیب جسمانی (مثل قطع نخاع) وارد گردد مجنی به میزان تعیین شده در قانون و حکمی که مرجع قضایی صادر می کند محکوم به پرداخت دیه می گردد که به مجنی علیه پرداخت می شود و در صورت فوت وی به هر دلیل حسب مورد به ولی یا اولیای دم می پردازند.
دیه قطع نخاع در تصادفات
دیه قطع نخاع در تصادفات نیز اگر قطع کامل باشد دیه کامل انسان و اگر جزئی باشد به نسبت مساحت عرض آن محاسبه می گردد لذا از این جهت تفاوتی در نوع حادثه منجر به قطع نخاع وجود ندارد.
مهلت پرداخت دیه قطع نخاع از منظر قانون
بر اساس ماده 488 قانون مجازات اسلامی مهلت پرداخت دیه از زمان وقوع جنایت به ترتیب زیر است مگر این که به نحو دیگری تراضی شده باشد.
- در عمد موجب دیه ظرف یک سال قمری
- در شبه عمد ظرف دو سال قمری
- درخطای محض ظرف سه سال قمری
تبصره ـ هر گاه پرداخت کننده در بین مهلت های مقرر نسبت به پرداخت تمام یا قسمتی از دیه اقدام کند محکوم له مکلف به قبول آن است.
بر اساس ماده 489 این قانون درجنایت خطای محض پرداخت کننده باید ظرف هر سال یک سوم دیه و در شبه عمدی ظرف هر سال نصف دیه را بپردازد.
ماده 490 این قانون در صورتی که پرداخت کننده بخواهد هر یک از انواع دیه را پرداخت نماید و یا پرداخت دیه به صورت اقساطی باشد، معیار قیمت زمان پرداخت است مگر آن که بر یک مبلغ قطعی توافق شده باشد.
ماده 491 قانون مجازات اسلامی در مواردی که بین مرتکب جنایت عمدی و اولیای دم یا مجنی یا منجی علیه برگرفتن دیه توافق شود لکن مهلت پرداخت آن مشخص نگردد دیه باید ظرف یک سال از حین تراضی پرداخت گردد.
پرسش و پاسخ در مورد دیه قطع نخاع
- من نزدیک 3سال و نیم چاقو خوردم و قطع نخاع شدم، بدلیل مشکلات مادی و جسمی نتونستم چند تا آزمایش اخر برم، به همین دلیل درصد جراحتم کم زدن، ضاربم از اون موقع زندان، هیچ چی ام نداره بهم بده، میخوام ببینم میتونم هم ازمایش هامو به پرونده اضافه کنم و هم از ستاد دیه کمک بگیرم؟
سلام بله چنانچه دیه محاسبه نشده دارید می توانید مطالبه کنید در ضمن اصولاً برای استفاده از تسهیلات و کمکهای ستاد دیه با بررسی ستاد و شخص محکوم علیه صورت می گیرد ولی منعی ندارد که شما هم از ستاد دیه تقاضای مساعدت کنید.
- سلام؛ با ماشین زدم به یه نفر طرف قطع نخاع شده ایشون دیه کامل میگیرن یا از دیه کامل بیشتر میگیرن؟ نصف بدنش کار نمیکنه. میشه بگین برا مثال چقدر دیه میگیره نمیخوام دقیق بدونم همین که بدونم از دیه کافی بیشتر یا کمتر میگیره کافیه ممنون میشم راهنمایی کنید؟
درود بر شما، بستگی به نظریه پزشکی قانونی و رای دادگاه دارد.
- سلام من یه ماه قبل تصادف کردم و به عابر پیاده زدم و طرف قطع نخاع شده نصف بعدنش کار میکنه نصف دیگش از کار افتاده و الان بردن تهران برا عمل و خوب نشده میخواستم بدونم دیه چقدر میگیره ایا از دیه کامل زیاد تر بهش داده میشه یا نه لطفا راهنمایی کنید؟
درود، بستگی به نظریه کارشناسی و میزان تقصیر در تصادف دارد.
مراحل طرح شکایت دیه قطع نخاع توسط وکیل
مراحل قبول پرونده دیه قطع نخاع توسط وکیل پایه یک دادگستری برای پیگیری در دادسرا یا دادگاههای کیفری به قرار ذیل است:
- مطالعه و بررسی دقیق و همه جانبه پرونده
- مطابقت با قوانین مربوطه
- ارائه مشاوره و بهترین راهکار مناسب
- پیگیری پرونده تا آخر کار
- حق الوکاله منصفانه
سخن آخر
دیه به مجازاتهاى مالى یا نقدى اطلاق میشود که در سه مورد باید پرداخت گردد:
اول؛ وقتى طرفین توافق کنند که مجرم به جاى تحمل مجازات قصاص، به مجنى علیه دیه بپردازد.
دوم؛ وقتى که در اجراى حکم قصاص، رعایت تساوى و تناسب میان مجازات و جرم ارتکابى ممکن نباشد، مثلاً مجرم فوت کرده باشد یا فاقد عضوى باشد که در بدن مجنى علیه مصدوم یا مجروح کرده و یا از لحاظ درجه و اعتبار، بالاتر از مجنى علیه قرار گرفته باشد که در این صورت نیز اجراى مجازات قصاص، عملى نیست.
سوم؛ در مواردى که قتل یا ضرب و جرح غیرعمدى یا خطایى باشد که باز به جاى اجراى مجازات قصاص، دیه پرداخت میگردد.
تنظیم اظهارنامه
مشاوره حقوقی حضوری