در صورت مفقود شدن چک صیادی چه باید کرد؟

چک از جمله اسناد تجاری است که در مبادلات امروزی کاربرد فروانی دارد در گذشته صدور چک به صورت دستی و سنتی بود به این معنا که نیاز به ثبت چک در سامانه وجود نداشت و همین امر سبب صدور چک های دروجه حامل و سفید امضا می شد که زیان های خاص خود را داشت به این معنا که در صورت مفقود شدن یا به سرقت رفتن چک هر کسی که به آن دست می یافت می توانست مبلغ مندرج در چک را  وصول نماید. در سال های اخیر با تصویب قانون جدید صدور چک تمامی عملیات چک به صورت سیستمی شده است، در واقع قانون‌گذار با هدف شفاف‌ سازی مبادلات اقتصادی و نظم بخشیدن به نحوه صدور چک و دریافت وجه آن، قانون جدید چک را تصویب کرد و صادرکننده باید نسبت به ثبت چک در سامانه صیاد اقدام نماید و جهت انتقال چک نیز می بایست از این سامانه استفاده نماید.

سامانه صیاد

بانک مرکزی با هدف کنترل معاملات چک و کاهش حجم  پرونده های چک برگشتی و آمار زندانیان چک، سامانه ای را با نام سامانه صدور یکپارچه دسته چک به اختصار سامانه صیاد راه اندازی نمود تا با ملزم ساختن بانک ها برای صدور دسته چک از طریق این سامانه و هم چنین الزامی کردن ثبت چک و سایر عملیات مربوط به آن در سامانه مذکور، نظارت خود را بر روند صدور دسته چک و معاملات مربوط به چک افزایش داده و در نتیجه آمار مربوط به چک های برگشتی را کاهش دهد. سامانه صیاد سامانه ای یکپارجه بوده که به جهت جلوگیری از صدور چک های بی محل و فاقد اعتبار، اصلاح روند صدور چک و نظم بخشی به روند عملیات صدور چک راه اندازی شده است. برای اینکه چک های جدید دارای اعتبار باشند حتماً باید در سامانه به ثبت برسند وگرنه اعتبار سند تجاری را نخواهند داشت. چک های جدید صیادی همه یک رنگ و به رنگ بنفش بوده و دارای یک شماره 16 رقمی می باشند.

ممکن است سوال شود که فردی که دارنده چک قدیمی است می تواند مبلغ مندرج در آن را وصول کند یا خیر؟ پاسخ این است که بله، چون ثبت سیستمی مربوط به چک های جدید صیادی می باشد و در صورتی که فردی چک قدیمی را دارا باشد می تواند به عنوان دارنده نسبت به وصول آن اقدام نماید. البته از ابتدای مهرماه 1402 دارندگان چک های قدیمی برای وصول وجه چک فقط می توانند به بانکی که چک از آنجا صادر شده مراجعه و وجه چک را دریافت نمایند. در ادامه به مهم ترین ویژگی های سامانه صیاد می پردازیم،ویژگی‌های سامانه صیاد  از قرار ذیل است:

• کاهش تنش اعتباری و افزایش قدرت نظارت بر فرایند صدور چک‌ها
• امکان رصد جریان چک‌ها در بخش اعتبار پرداختی
• حذف نقش شعب بانکی در صدور دسته چک
• متحدالشکل بودن دسته چک صیاد، در این سامانه دیگر شعب بانکی مرجع صدور دسته چک نیستند، بلکه فرد درخواست‌کننده دسته‌ چک از طریق سامانه بانک مرکزی اعتبارسنجی شده و دسته چک برایش صادر می‌شود.
• نکته: براساس ماده 6 قانون صدور چک: بانک‌ها مکلفند برای ارائه دسته چک به مشتریان خود، صرفاً از طریق سامانه صدور یکپارچه چک (صیاد) نزد بانک مرکزی اقدام نمایند.

مفقود شدن چک صیادی

چک از جمله اسناد تجاری ارزشمند در معاملات امروزی است و با صدور آن دارنده می تواند نسبت به نقد کردن و وصول مبلغ مندرج در آن اقدام نماید . با توجه به اینکه چک به مانند پول است حفظ و نگهداری آن اهمیت بالایی دارد و چه بسا در صورت مفقود شدن یا به سرقت این سند تجاری دارنده آن متحمل ضررهای فروانی شود. درست است که نگهداری و تلاش در جهت جلوگیری از گم شدن چک بسیار اهمیت دارد اما در صورتی که این حادثه رخ داد دارنده یا صادرکننده چک می بایست دست به کار شده و مانع از سوءاستفاده افراد سوجو نسبت به مال خود شود. درگذشته در صورتی که چکی مفقود می شد دارنده یا صادرکننده بسیار متضرر می شد، زیرا چک حامل و چک سفید امضاء دارای اعتبار بود و پیدا کننده می توانست به بانک مراجعه کرده و به عنوان ذی نفع و دارنده نسبت به وصول مبلغ آن اقدام نماید اما با قانون جدید چک صدور چک سفید امضاء و در وجه حامل از بین رفته است و تمام عملیات چک از حالت سنتی و دستی خارج شده و می بایست همه اقدامات در سامانه صیاد به ثبت برسد. در گذشته در صورت گم شدن چک، صاحب چک می بایست به بانک مراجعه می کرد و نسبت به مسدود شدن حساب خود اقدام می نمود و پس از آن از طریق مراجع قضایی اقدامات لازم را انجام می دادد اما اکنون وضع به این صورت نیست و در صورتی که شخصی چکی را گم کند می تواند به صورت غیر حضوری اقدام نماید. حسن اقدام غیر حضوری علاوه بر دسترسی راحت تر و صرف وقت کمتر، تضمین حق به جهت سرعت در ثبت و رسیدگی در سامانه ساد می باشد. بنابراین صاحب چک مفقودی می بایست وارد سامانه ساد 24 شده و نسبت به  اعلام و ثبت مفقود شدن چک اقدام نماید.

نکته: در صورت گم شدن چک امکان نقد شدن چک به دلیل عدم ثبت در سامانه وجود ندارد اما مسئولیت حقوقی صاحب چک همچنان پابرجاست زیرا عده بسیاری از قوانین چک آگاه نبوده و ممکن است شخصی که چک را پیدا کرده است به ظهر نویسی اقدام کرده و از این طریق اقدام به کلاهبرداری نماید.چکی که در سامانه ثبت نشده است و از طریق ظهرنویسی دست به دست شده اعتبار یک سند عادی را دارد و برای صادرکننده مسئولیت حقوقی ایجاد می شود.

سامانه ساد

سامانه ساد، سامانه  24 ساعته جهت ثبت چک مفقودی و سرقتی و همچنین استعلام وضعیت چک می باشد. این سامانه در واقع از بروز هر گونه سوء استفاده از چک  مفقودی پیشگیری می کند. از زمان ثبت چک در این سامانه چک گم شده دیگر قابلیت مبادله ندارد و مشکلی برای صاحب چک ایجاد نمی شود. مقصود این است که صاحب چک  از مسئولیت حقوقی در مقابل چک معاف می شود. سامانه ساد در واقع  با هدف پیشگیری از جعل و کلاهبرداری چک‌های سرقتی/ مفقودی راه اندازی شده است که تحت نظارت معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه می باشد.

مزیت های سامانه ساد از قرار ذیل است:

• اعلام مفقودی چک
• پیشگیری از کلاهبرداری
• جلوگیری از نقل و انتقال چگ مفقودی
• صرف زمان کمتر و کاهش مراجعه حضوری به بانک ها
• فعالیت 24 ساعته
• کاهش پرونده های چک در محاکم و صرفه جویی در هزینه ها

مراحل  ثبت سرقت و مفقودی چک های صیادی در سامانه ساد:

برای اینکه نسبت به مفقود شدن چک صیادی اقدام نمائید لازم است مراحل زیر را انجام دهید:

1. پس از ورود به سامانه، از قسمت “اعلام سرقت چک” برای ثبت چک مفقودی خود اقدام نمائید.
2. بعد از ورود به صفحه اعلام سرقت چک، مشخصات خواسته شده را تکمیل کرده و بعد از انتخاب گزینه “حریم خصوصی و شرایط و قوانین” و کلیک بر روی مرحله ی بعدی ، منتظر دریافت کد پیامک شده از طریق سامانه کشوری ساد ۲۴ باشید.
3. با وارد کردن رمز عبور ارسال شده از طریق سامانه ساد ۲۴ به شماره موبایل وارد شده در مرحله قبلی، وارد پنل کاربری خود شوید. در این پنل درج اطلاعات خواسته شده الزامی است. اطلاعاتی از قبیل نوع، نحوه مفقود شدن، شماره شبا و شماره سریال چک که الزامی است.
4. با “ثبت چک” به صفحه مربوط به اطلاعات پرداخت هزینه رفته و نسبت به پرداخت مبلغ اقدام نمائید.
5. بعد از اینکه هزینه ثبت چک را پرداخت کردید یک صفحه برای شما باز می شود که در آن تمامی مشخصات ثبت شده به وسیله شما نشان داده می شود. این مرحله نشانه آن است که تمامی اطلاعات شما به صورت کامل و با موفقیت در سامانه ثبت شده است و روند رسیدگی به درخواست شما در حال انجام می باشد.

سخن پایانی

صاحب چک می بایست در حفظ و نگهداری آن کوشا بوده و مانع از به سرقت رفتن یا مفقود شدن این سند ارزشمند شود. در صورتی که به علل مختلف چک مفقود شد می بایست صاحب آن بدون معطلی وارد سامانه ساد شده و نسبت به اعلام مفقودی اقدام نماید.