آیا بی حجابی یا بد حجابی جرم است؟ مجازات آن چیست؟

با توجه به متداول شدن بی حجابی و بدحجابی در جامعه کنونی ممکن است این پرسش برای کاربران ایجاد شود که آیا این دو عمل جرم بوده و قانونگذار برای آنها مجازات تعیین کرده است یا خیر؟ همانطور که می دانیم برای اینکه عملی جرم باشد می بایست در قانون برای عمل مربوطه مجازات تعیین شده باشد و صرف ارتکاب اعمال غیر شرعی و غیر عرفی بدون تعیین مجازات قانونی نمی تواند مصداق مجرمیت باشد. براساس ماده 638 قانون مجازات اسلامی مجازات بی حجاب  حبس و یا جزای نقدی می باشد.

حجاب چیست؟

حجاب اصطلاحاً به معنای پرده و چیزی است که میان دو چیز فاصله و حائل ایجاد می کند. منظور از حجاب پوشاندن است که براساس شرع اسلامی به معنای پوشانیدن تمامی بدن و برجستگی های آن به جز گردی صورت و دست ها از مچ به پایین، توأم با رفتار و گفتاری است که منجر به خودنمایی و جلب نظر نامحرم نگردد.
نکته:  تعریفی از حجاب در قانون نیامده و حدود حجاب  نیز در قانون مشخص نشده است به همین دلیل ناگزیر از تکیه بر منابع فقهی در این زمینه می باشیم.

بی حجابی و بدحجابی چیست؟

در دین اسلام برای پوشش زنان و دختران بالای 9 سال که به سن بلوغ شرعی رسیده اند حد و حدودی مشخص شده است و در صورتی که این حدود از سوی بانوان و دختران رعایت نشود مصداق بی حجابی و بد حجابی می باشد. در واقع بی حجابی نداشتن حجاب شرعی و بدحجابی خودنمایی می باشد. برای درک بهتر این مطلب می توان اینگونه مثال زد که اگر دختری شال و روسری یا مانتو نپوشد بی حجاب است و اگر با وجود پوشیدن مانتو و شال تیپ زننده و جلب توجه کننده ای را بزند مصداق  بدحجابی است.

کشف حجاب در فضای مجازی

لازم به ذکر است که در قانون مجازات اسلامی به جرم انگاری بدحجابی در فضای مجازی پرداخته نشده است لذا براساس  قانون جرایم رایانه ای اگر شخصی به وسیله سامانه های رایانه‌ای محتویات و تصاویر مستهجن را منتشر نماید به مجازات حبس از ٩١ روز تا ٢ سال یا جزای نقدی از ۵ تا ۴٠ میلیون ریال یا هردوی این مجازات ها محکوم خواهد شد. بنابراین در صورتی که فردی در فضای شخصی خود اقدام به گذاشتن عکس خود کند مرتکب جرم نشده است مگر اینکه صدق مستهجن کند.

مجازات بی حجاب و بدحجاب

در خصوص بی حجابی و بدحجابی در قرآن مجازاتی عنوان نشده است اما قانون مجازات اسلامی رفتار فردی را که مرتکب بی حجابی یا بدحجابی بشود را در ماده 638 جرم انگاری کرده است . جرم بی حجابی به معنای ظاهر شدن بانوان در اماکن و معابر عمومی بدون رعایت حد و حدود شرعی و عرفی می باشد.
 براساس ماده 638 قانون مجازات اسلامی: هر کس علناً در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴)‌ ضربه شلاق محکوم می گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نمی‌باشد ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
تبصره [جزای نقدی اصلاحی ۱۳۹۹/۱۱/۰۸]- زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ده روز تا دو ماه و یا از2/000/000  تا 10/000/000 ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد. 
نکته: مجازات بی حجابی براساس تبصره الحاقی مصوب 1399 حبس و یا جزای نقدی می باشد.
نکته: براساس تبصره ماده 638  قانون مجازات اسلامی و اصل تفسیر مضیق قانونی صرف بدحجابی جرم نمی باشد.

عدم رعایت حجاب در خودرو

در صورتی که فردی در خودرو سواری اقدام به کشف حجاب نماید پیامکی با محتوای « مالک خودرو به شماره پلاک … سرنشین/ راننده خودروی شما مرتکب جرم کشف حجاب شده است . لذا به منظور جلوگیری از تکرار جرم ، به شما تذکر داده می شود. پلیس امنیت اخلاقی ناجا ». از سوی پلیس امنیت اخلاقی مبنی بر تذکر در خصوص رعایت حجاب برای مالک خودرو ارسال خواهد شد و در صورتی که فرد اقدام به رعایت حجاب کند مسئله حل خواهد شد اما در صورتی که بر عمل خود پافشاری و اصرار ورزد و برای بار دوم مرتکب عمل مذکور شود علاوه بر مجازات قانونی که در ماده 638 قانون مجازات اسلامی برای بدحجاب یا بی حجاب در نظر گرفته شده است ، جریمه نقدی و امتیاز منفی خواهد داشت.

چه کسی می تواند از بی حجابی شکایت کند؟

بی حجابی ازجمله جرایم عمومی  و غیرقابل گذشت می باشد لذا پیگیری این جرم نیاز به شکایت شاکی خصوصی ندارد و به محض اطلاع ضابطین یا مقام قضایی از این عمل پیگیری قانونی صورت می گیرد اما مردم به عنوان اعلام کننده جرم در این خصوص می توانند عمل کنند مگر اینکه از بدحجابی صدمه دیده و به عنوان ذی نفع بخواهند شکایت و اقدام نمایند.

مرجع رسیدگی به جرم بی حجابی

جرم بدحجابی به دلیل اینکه مجازات آن درجه 8 می باشد لذا براساس قانون آیین دادرسی کیفری در دادگاه کیفری 2 به آن رسیدگی می شود و در این جرم پرونده وارد رسیدگی در مرحله دادسرا و صدور کیفرخواست نمی شود.

لایحه پیشنهادی جایگزین مجازات بدحجابی موضوع ماده 638 قانون مجازات اسلامی

ماده ١٧٨ لایحه پیشنهادی جایگزین تبصره ماده ٦٣٨ قانون فعلی در حوزه جرم‌انگاری و مجازات بی‌حجابی شده است. بر این اساس، «زنانی که بدون حجاب در انظار عمومی ظاهر شوند، مرجع قضائی طبق ماده (۸۰) قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ اقدام می‌کند. چنانچه فرد از دادن التزام در مرجع قضائی امتناع کند یا پس از دادن التزام، دوباره مرتکب رفتار مذکور شود، به یکی از مجازات‌های اجتماعی درجه هشت محکوم و همچنین دادگاه می‌تواند علاوه بر مجازات مذکور، وی را به شرکت در دوره‌های تربیتی، اخلاقی و مذهبی به مدت یک تا دو هفته به عنوان مجازات تکمیلی محکوم کند».
قانون‌گذار در این حوزه مجازات‌های جدیدی را به ‌عنوان مجازات اصلی تحت عنوان «محرومیت‌های اجتماعی» در ماده ٩ همین لایحه پیش‌بینی کرده است. بر اساس ماده ٩ این لایحه، مجازات‌های اجتماعی درجه هشت شامل ایجاد دوره‌های مراقبتی، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، محرومیت‌های استخدامی و انتصابی، اقامت اجباری، ممنوعیت خروج از کشور و... به مدت‌های محدود است.
سوالات متداول 

1-آیا بی حجابی جرم است؟

در پاسخ به این سوال باید گفت به دلیل اینکه در تبصره ماده 638 قانون مجازات اسلامی به مجازات فرد بی حجاب پرداخته است لذا عمل مذکور جرم می باشد. براساس ماده 638 قانون مجازات اسلامی مجازات مرتکب بی حجابی حبس و یا جزای نقدی می باشد.

2- برای اینکه بی حجابی مجازات شود باید چه شرایطی داشته باشد؟

براساس قانون مجازات اسلامی در صورتی بدحجاب مجازات می شود که در مکان ها و معابر عمومی با کشف حجاب ظاهر شود.

3- مجازات گذاشتن عکس بی حجاب در فضای مجازی چیست؟

بر اساس قانون جرایم رایانه ای، در صورتی که گذاشتن عکس بی حجاب در فضای مجازی ، به صورت انتشار تصاویر مبتذل یا مستهجن باشد ، مشمول مجازات خواهد بود . در این صورت ، مجازات گذاشتن عکس بی حجاب در فضای مجازی، شامل حبس از نود و یک روز تا دو سال ، یا جزای نقدی از 5 تا 40 میلیون ریال می باشد . 

4- مجازات مرد بی حجاب چیست؟

قانون مجازات اسلامی در تبصره ماده 638 صرفا به جرم انگاری عمل بدحجابی از سوی بانوان اشاره کرده است و این تبصره مشمول مردان نمی شود اما اگر عمل فرد مذکور مصداق تظاهر به فعل حرام باشد براساس صدر ماده 638 قانون مجازات اسلامی قابل تعقیب و مجازات می باشد.

5- آیا کشف حجاب و بی حجابی در خودرو شخصی جرم است؟

با توجه اینکه خوردو در فضای عمومی و انظار عموم ظاهر شده است لذا محیط داخل خودور تحت عنوان فضای شخصی و حریم خصوصی قلمداد نمی شود بنابراین کشف حجاب و بدحجابی درون خوردو نیز جرم بوده و قابل مجازات است.

6- کشف حجاب و بی حجابی در فضای مجازی جرم است؟

در صورتی که صدق عنوان تصویر مستهجن کند قابل مجازت بوده و حبس یا جزای نقدی یا هردو مجازات را در پی خواهد داشت.

7- آیا جرم بدحجابی تنها مشمول مسلمانان ساکن ایران می شود؟

جرم موضوع ماده 638 قانون مجازات اسلامی مربوط به تمام سکنه ایران اعم از مسلمان و غیر مسلمان می باشد و آنچه اهمیت دارد و سبب جرم انگاری در این زمینه شده است برهم خوردن امنیت عمومی و اخلاقی است.

سخن پایانی

بی حجابی جرم بوده و مجازات حبس یا جزای نقدی را در پی خواهد داشت، با توجه به اینکه این جرم درجه 8 می باشد به طور مستقیم در دادگاه کیفری مورد رسیدگی قرار می گیرد. جرم بی حجابی قابل گذشت نبوده و جنبه عمومی دارد. در خصوص بدحجابی تبصره ماده 638  قانون مجازات اسلامی ساکت بوده و تفسیر مضیق به نفع متهم سبب برائت مرتکب بدحجابی خواهد شد، علاوه بر نبود عنصر قانونی، علت جرم ندانستن بدحجابی، فقدان قاعده مشخص و تکیه بر سلیقه شخصی در خصوص فرد بدحجاب نیز مزید بر علت می‌باشد.