تفاوت مواد 474 و 477 قانون آیین دادرسی کیفری در چیست؟

اعاده در لغت به معنی بازگشت می باشد، دادرسی نیز به معنای رسیدگی می باشد، بنابرأین اعاده دادرسی در واقع رسیدگی مجدد و بازگشت به رسیدگی می باشد. اعاده دادرسی از جمله روش های فوق العاده اعتراض به حکم می باشد برأی اینکه اعاده دادرسی مورد قبول واقع بشود می بایست رأی قطعی صادر شده باشد. اعاده دادرسی هم در امور کیفری و هم در امور حقوقی ممکن می باشد و تفاوت این دو در این است که اعاده دادرسی حقوقی  می بایست در مدت زمان خاصی مطرح شود اما  طرح اعاده دادرسی کیفری زمان خاصی ندارد. اعاده دادرسی در امور کیفری در دو ماده 474 و 477 قانون آیین دادرسی کیفری بیان شده است که در این مقاله قصد داریم به تفاوت دو ماده بپردازیم.

اعاده دادرسی کیفری

 براساس قانون آیین دادرسی کیفری مصوب  ۱۳۹۲ اعاده دادرسی کیفری بر دو نوع می باشد که در مواد ۴۷۴ و ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری به آنها پرداخته شده است. در واقع اعاده دادرسی ماده 474 اعاده دادرسی خاص و اعاده دادرسی ماده 477 اعاده دادرسی عام می باشد. دلیل اینکه اعاده دادرسی ماده 474 اعاده دادرسی خاص قلمداد شده است این است که در صورتی قابل طرح و بررسی است که مشمول موارد حصری مصرح در ماده باشد در حالی که اعاده دادرسی عام مندرج در ماده 477 محصور به موارد خاصی نبوده و هر حکمی خلاف بین شرع باشد قابلیت اعاده دادرسی را دارا می باشد.

اعاده دادرسی خاص موضوع ماده ۴۷۴ آیین دادرسی کیفری

براساس ماده 474 قانون آیین داردسی کیفری، درخواست اعاده دادرسی در مورد احکام محکومیت قطعی دادگاه‌ها اعم از آن ‌که حکم مذکور به اجرا گذاشته شده یا نشده باشد در موارد زیر پذیرفته می‌شود:

الف- کسی به اتهام قتل شخصی محکوم شود و سپس زنده بودن وی مشخص شود.

ب- چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب آن جرم به گونه‏‌ای باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای آن قائل شد.

پ – شخصی به علت انتساب جرمی محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکمی از مرجع قضائی به علت انتساب همان جرم محکوم شده باشد، به طوری که از تعارض و تضاد مفاد دو حکم، بی گناهی یکی از آنان مشخص گردد.

ت- درباره شخصی به اتهام واحد، احکام متفاوتی صادر شود.

ث- در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حکم بوده است.

ج – پس از صدور حکم قطعی، واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر یا ادله جدیدی ارائه شود که موجب اثبات بی گناهی محکوم علیه یا عدم تقصیر وی باشد.

چ- عمل ارتکابی جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم بیش از مجازات مقرر قانونی باشد.

براین اساس اعاده دادرسی موضوع ماده فوق، اعاده دادرسی خاص بوده به این معنا که تنها در صورت حدوث موجبات  حصری مندرج در ماده امکان طرح درخواست اعاده دادرسی وجود دارد.

 اعاده دادرسی عام موضوع ماده ماده ۴۷۷ آیین دادرسی کیفری

براساس ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری: در صورتی که رئیس قوه قضائیه رأی قطعی صادره از هر یک از مراجع قضائی را خلاف شرع بین تشخیص دهد، با تجویز اعاده دادرسی، پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال تا در شعبی خاص که توسط رئیس قوه قضائیه برای این امر تخصیص می یابد رسیدگی و رأی قطعی صادر نماید. شعب خاص مذکور در صورتی که رأی قبلی بر خلاف شرع بین اعلام شده باشد، آنرا نقض و رسیدگی مجدد اعم از شکلی و ماهوی به عمل می آورند و رأی مقتضی صادر می نمایند.

تبصره ۱- آراء قطعی مراجع قضائی (اعم از حقوقی و کیفری) شامل احکام و قرارهای دیوان عالی کشور، سازمان قضائی نیروهای مسلح، دادگاههای تجدید نظر و بدوی، دادسراها و شوراهای حل اختلاف می‌باشند.

تبصره ۲- آراء شعب دیوان عالی کشور در باب تجویز اعاده دادرسی و نیز دستورهای موقت دادگاهها، اگر توسط رئیس قوه قضائیه خلاف شرع بین تشخیص داده شود، مشمول احکام این ماده خواهد بود.

براین اساس اعاده دادرسی مندرج در این ماده اعاده دادرسی عام بوده و معنا و شمول گسترده ای دارد، به این معنا که ریاست قوه قضاییه هر رأیی  اعم از حقوقی و کیفری را که مخالف بین شرع باشد را به دیوان عالی کشور جهت رسیدگی ماهوی و شکلی ارسال می نماید تا در شعب خاص این دیوان مورد رسیدگی قرار بگیرد.

نکته: درصورتی که رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، رئیس سازمان قضائی نیروهای مسلح و یا رئیس کل دادگستری استان در انجام وظایف قانونی خود، رأی قطعی اعم از حقوقی یا کیفری را خلاف شرع بین تشخیص دهند، می‌توانند با ذکر مستندات از رئیس قوه قضائیه درخواست تجویز اعاده دادرسی نمایند. مفاد این تبصره فقط برای یک بار قابل اعمال است؛ مگر اینکه خلاف شرع بین آن به جهت دیگری باشد.

نکته : اشخاصی که تقاضای اعمال ماده477 قانون آیین دادرسی کیفری را در خصوص آراء قطعی د‌ارند‌ می بایست از طریق روسای کل دادگستری استان نسبت به پیگیری آرا اقدام نمایند .

تفاوت ماده ۴۷۴ و ۴۷۷ آیین دادرسی کیفری چیست؟

مواد 474 و 477 قانون آیین دادرسی کیفری هر دو در خصوص اعاده دادرسی می باشند اما با این وجود دو ماده با هم تفاوت دارند. تفاوت های این دو ماده از قرار ذیل می باشد:

1. اعاده دادرسی موضوع ماده 477 آیین دادرسی کیفری عام بوده و محدود نمی باشد فقط آنچه ملاک است خلاف بین شرع بودن حکم صادر شده می باشد در حالی که اعاده دادرسی موضوع ماده 474 آیین دادرسی کیفری، خاص بوده و تنها در صورتی قابل طرح است که منطبق بر جهات ذکر شده در ماده باشد.
2.  اعاده دادرسی موضوع ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری قابل طرح توسط محکوم علیه یا وکیل یا نماینده قانونی او و در صورت فوت یا غیبت محکوم علیه، همسر و وراث قانونی و وصی او، دادستان کل کشور و دادستان مجری حکم در دیوان عالی کشور می باشد در حالی که اعاده دادرسی موضوع ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری توسط رییس قوه قضاییه قابل طرح در دیوان عالی کشور می باشد.
3. اعاده دادرسی موضوع ماده 474  قانون آیین دادرسی کیفری سبب بازگشت پرونده به شعبه هم عرض دادگاه صادرکننده حکم قطعی جهت رسیدگی مجدد می شود در حالی که اعاده دادرسی موضوع ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری سبب  می شود که رسیدگی مجدد در شعب خاص دیوان عالی کشور انجام گیرد.
4. اعاده دادرسی موضوع ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری فقط مختص احکام قطعی می باشد در حالی که اعاده دادرسی موضوع ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری مشمول حکم، قرار و حتی دستور موقت می باشد.

سخن پایانی

 اعاده دادرسی سبب بررسی مجدد پرونده در مرجع دیگری غیر از دادگاه صادرکننده حکم قطعی می شود که در خصوص اعاده دادرسی خاص موضوع ماده 474 این رسیدگی در دادگاه هم عرض صورت می گیرد در حالی که اعاده دادرسی عام موضوع ماده 477  توسط شعب خاص دیوان عالی کشور صورت می گیرد. باتوجه به اینکه اعاده دادرسی ازجمله طرق فوق العاده اعتراض به حکم قطعی می باشد لذا استناد به جهات قانونی نیازمند دقت و تبحر خاصی می باشد به همین جهت استفاده از وکلای متخصص و با تجربه در این زمینه می تواند جهت تنظیم لوایح و دفاع بسیار با اهمیت بوده و چه بسا سبب اثبات بی گناهی موکل گردد. گروه وکلای متخصص  داداپ در خصوص ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری آماده ارائه خدمات مختلف حقوقی به صورت حضوری و غیرحضوری به کاربران گرامی می باشند.