اعاده دادرسی به معنی بازگشت مجدد پرونده به دادگاه هم عرض صادرکننده رأی جهت رسیدگی می باشد. در واقع از طریق اعاده دادرسی می توان حکم قطعی را مجدداً مورد رسیدگی قرار داد. اعاده دادرسی هم در امور حقوقی و هم امور کیفری امکان پذیر است. قانون آئین دادرسی کیفری موارد اعاده دادرسی کیفری را به صورت حصری بیان نموده است. در این مقاله به مبحث اعاده دادرسی کیفری و مباحث مرتبط با آن می پردازیم.
موارد اعاده دادرسی کیفری
براساس ماده 474 قانون آئین دادرسی کیفری: درخواست اعاده دادرسی در مورد احکام محکومیت قطعی دادگاهها اعم از آنکه حکم مذکور به اجراء گذاشته شده یا نشده باشد در موارد زیر پذیرفته می‌شود:
الف - کسی به اتهام قتل شخصی محکوم شود و سپس زنده بودن وی محرز گردد.
ب - چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب آن جرم به گونه ای باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای آن قائل شد.
پ - شخصی به علت انتساب جرمی محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکمی از مرجع قضائی به علت انتساب همان جرم محکوم شده باشد، به طوری که از تعارض و تضاد مفاد دو حکم، بی گناهی یکی از آنان احراز گردد.
ت - درباره شخصی به اتهام واحد، احکام متفاوتی صادر شود.
ث - در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حکم بوده است.
ج - پس از صدور حکم قطعی، واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر یا ادله جدیدی ارائه شود که موجب اثبات بی گناهی محکوم علیه یا عدم تقصیر وی باشد.
چ - عمل ارتکابی جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم بیش از مجازات مقرر قانونی باشد.
نکته: اعاده دادرسی کیفری تنها در خصوص احکام قطعی است.
نکته: اعاده دادرسی کیفری مشمول احکام قطعی می شود اعم از اینکه به اجرا گذاشته شده باشد یا به اجرا گذاشته نشده باشد.
نکته: موارد مربوط به اعاده دادرسی براساس ماده فوق الذکر حصری بوده و تمثیلی نمی باشد.
نکته: علاوه بر موارد مندرج در ماده 474 قانون آئین دادرسی کیفری، اعاده دادرسی دیگری در صلاحیت رئیس قوه قضایه است، که در قانون پیش بینی شده است. به موجب ماده 477 قانون آئین دادرسی کیفری، در صورتی که رئیس قوه قضائیه، رأی قطعی صادره از محاکم قضایی را اعم از کیفری یا حقوقی ، خلاف شرع بداند، دستور اعاده دادرسی حکم را به دیوان عالی کشور خواهد داد.
نکته: اعاده دادرسی در خصوص احکام قطعی می باشد بنابراین قبل از قطعیت حکم امکان درخواست آن وجود ندارد.
چه کسانی می توانند درخواست اعاده دادرسی کنند؟
براساس ماده 475 آئین دادرسی کیفری: اشخاص زیر حق درخواست اعاده دادرسی دارند:
- محکوم علیه یا وکیل یا نماینده قانون محکوم علیه. در صورتی که محکوم علیه فوت شد باشد یا غایب باشد همسر و وراث قانونی و وصی محکوم علیه می توانند درخواست اعاده دادرسی کنند.
- دادستان کل کشور
- دادستان مجری حکم
نکته: علاوه بر اشخاص مندرج در ماده 477 قانون آئین دادرسی کیفری، اگر رئیس قوه قضائیه، حکم قطعی صادره از مراجع قضایی را مخالف بین شرع تشخیص دهد، می تواند به دیوان عالی کشور، دستور اعاده دادرسی بدهد. رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح و یا رئیس کل دادگستری استان نیز، اگر در انجام وظایف قانونی خود، رأی قطعی اعم از حقوقی یا کیفری را مخالف بین شرع تشخیص دهند، می توانند با ذکر مستندات از رئیس قوه قضاییه، درخواست دستور اعاده دادرسی نمایند.
زمان اعاده دادرسی
برخلاف تجدیدنظرخواهی که دارای موعد جهت طرح می باشد در قانون آئین دادرسی کیفری برای طرح درخواست اعاده دادرسی مدت زمان مشخص نشده است و اشخاص مندرج در ماده 475 قانون آئین دادرسی کیفری می توانند در هر زمانی درخواست اعاده دادرسی را مطرح نمایند.
مرجع صالح جهت طرح اعاده دادرسی
قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1392 مرجع صالح جهت تسلیم درخواست اعاده دادرسی را مشخص کرده است براساس ماده 476 قانون آئین دادرسی کیفری: درخواست اعاده دادرسی به دیوان عالی کشور تسلیم می شود. دیوان عالی کشور در صورتی که درخواست مطرح شده را منطبق با قانون تشخیص دهد تجویز اعاده دادرسی را صادر کرده و پرونده را جهت رسیدگی مجدد به شعبه هم عرض دادگاه صادرکننده حکم قطعی ارجاع می کند تا نسبت به پرونده رسیدگی مجدد انجام داده و اقدام به صدور رأی نماید. اما اگر بین درخواست اعاده دادرسی با شرایط مندرج در ماده ۴۷۴ قانون آئین دادرسی کیفری تطابق نبود، قرار رد اعاده دادرسی را صادر می کند.
نکته: دادگاه هم عرض، دادگاهی است که دقیقاً برابر با دادگاه صادر کننده ی رأی قطعی است و از لحاظ صلاحیت برتری نسبت به هم ندارند.
نکته: اگر درخواست اعاده دارسی توسط دیوان عالی کشور رد شود، امکان اعتراض به آن وجود ندارد اما می توان مجدداً از طریق رئیس قوه قضاییه و به استناد ماده 477 قانون آئین دادرسی کیفری درخواست اعاده دادرسی را مطرح نمود.
نکته: درخواست اعاده دادرسی را می بایست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به ثبت رساند. شرایط ثبت این درخواست ، در بخشنامه شماره 900/191717/550 اداره کل نظارت الکترونیک قضایی مورخ 10/7/1390 بیان شده است.
آیا رأی صادره توسط دیوان عالی کشور به طرفین ابلاغ می‌گردد؟
لازم به گفتار است که آرایی که از دیوان عالی کشور صادر می شود برخلاف دیگر آرا در مراجع قضایی به طرفین ابلاغ نمی شود و هر یک از طرفین و یا وکیل آنها می توانند با مراجعه حضوری به شعبه دیوان عالی کشور و یا یکی از شعب دادگاه هم عرض آن از آراء صادره مطلع شوند.
سخن پایانی
حکم قطعی تحت شرایط مقرر قانونی قابل رسیدگی مجدد می باشد که از این امر تحت عنوان اعاده دادرسی یاد می شود، اعاده دادرسی در صورت حصول شرایط در دیوان عالی کشور پذیرفته شده و به دادگاه هم عرض ارجاع می شود و به اجرا گذاشته شدن رأی مانعی ایجاد نمی کند. طرح درخواست اعاده دادرسی و استناد به موارد قابل قبول جهت انطباق با موارد مصرح قانونی تخصصی بوده به همین جهت بهره گیری از وکیل متخصص در این زمینه گریز ناپذیر است.گروه وکلای متخصص و باتجربه داداپ در این زمینه آماده ارائه خدمات به کاربران گرامی می باشد.
تنظیم اظهارنامه
مشاوره حقوقی حضوری