تفاوت دعاوی حقوقی و کیفری چیست؟
دعوا معانی مختلفی دارد از جمله به معنای خواستن نزاع و دادخواهی می باشد. از نظر حقوقی دعوا در اصطلاح توانایی قانونی برای فردی می باشد که حق او مورد تجاوز قرار گرفته است. کسی که دعوا را مطرح می کند اگر دعوا جنبه حقوق داشته باشد خواهان قلمداد می شود ولی اگر دعوا جنبه کیفری داشته باشد کسی که مدعی حق می باشد شاکی نامیده می شود. اما گاهی اوقات در دعاوی کیفری کسی که مدعی دریافت ضرر و زیان ناشی از جرم است به لحاظ حقوقی شاکی قلمداد نشده و از آن تحت عنوان مدعی خصوصی یاد می شود. برای اینکه بتوان دعوایی را در دادگاه حقوقی یا کیفری مطرح نمود می بایست حقی مشروع و قانونی مورد تجاوز قرار گرفته باشد و این حق مورد ادعای مطرح کننده تقاضا باشد. همانگونه که بیان کردیم دعاوی به دو دسته کیفری و حقوقی تقسیم می شوند که در ذیل هر یک را به طور مجزا بیان نموده و در پایان تفاوت آن دو را با یکدیگر بیان می کنیم.
در نهایت می توان به تفاوت شکایت کیفری و داخواهی حقوقی به موارد ذیل اشاره کرد:
- تفاوت در طرح دعوا: دعوای کیفری با تنظیم شکواییه آغاز شده در حالی که دعوای حقوقی نیازمند تقدیم دادخواست می باشد.
- تفاوت در مرجع رسیدگی: دعوای حقوقی مستقیما در دادگاه رسیدگی می شود در حالی که دعوای کیفری در دادسرا و یا توسط ضابطین دادگستری مورد رسیدگی قرار می گیرد.
- تفاوت در نتیجه: دعوای کیفری در صورت اثبات منجر به مجرمیت مرتکب و مجازات او می گردد در حالی که دعوای حقوقی واجد عنوان مجرمانه و مجازات نمی باشد.
- به لحاظ قابل گذشت بودن: در صورتی که فردی دعوای حقوقی را مطرح کند می تواند در هر حال از مطالبه حق خود استعفا دهد ولی در خصوص دعوای کیفری فقط در صورتی می توان از حق خود صرف نظر کرد موضوع جنبه عمومی نداشته باشد.
دعوای کیفری چیست؟
دعاوی کیفری دعاوی هستند که مربوط به حقوق جزا می باشند. در حقوق جزا دعاوی مطرح می شود که واجد عنوان جرم بوده و مرتکب آن مجازات می گردد. پس می توان اینگونه بیان کرد هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد تحت عنوان جرم از آن یاد می شود. دعاوی کیفری علاوه بر جرم مشمول مجرم و مسئولیت کیفری نیز می باشند. مجرم فردی است که فعلی یا ترک فعل مطرح شده در قانون را مرتکب می شود. مرتکب می تواند شخص حقوقی یا حقیقی باشد و صرفا شخص حقیقی دارای مسئولیت کیفری نیست و مقصود از مسئولیت کیفری این است که عمل صورت گرفته که ممکن است فعل یا ترک فعل باشد به مرتکب نسبت داده شود. در نهایت می توان اینگونه نتیجه گرفت که دعاوی کیفری در صورتی مطرح می شوند که مجرم و عمل مجرمانه ای در میان باشد. برای اینکه بهتر با دعاوی کیفری آشنا شویم نمونه ای از آن ها را در ذیل بیان می کنیم:
- جرایم علیه اشخاص: قتل، ضرب و جرح، توهین، افترا؛
- جرایم علیه اموال و مالکیت: کلاهبرداری، سرقت، خیانت در امانت؛
- جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی: افساد فی الارض، اخلال در نظم اقتصادی، اخلال در نظم عمومی، جعل، جاسوسی.
انواع جعل امضا در قانون مجازات اسلامی
مراحل رسیدگی به دعاوی کیفری از قرار ذیل است:
- شکایت شاکی در دادسرا و تعقیب شکایت در دادسرا؛ البته در صورتی که جرم مشهود باشد و یا اینکه جنبه عمومی داشته باشد بدون شکایت شاکی نیز به پرونده رسیدگی می شود.
- انجام تحقیقات مقدمات توسط بازپرس
- تعقیب مرتکب توسط دادستان
- صدور قرار مجرمیت و ارسال کیفرخواست به دادگاه
- رسیدگی توسط قاضی دادگاه و صدور حکم
- واخواهی یا تجدید نظرخواهی نسبت به حکم
- در نهایت اجرای حکم
دعوای حقوقی چیست؟
دعوای حقوقی دعوایی است که مربوط به حقوق افراد و تکلیف طرف مقابل در مقابل نقض آن می باشد. این حقوق در قانون مدنی مطرح شده است و به دو دسته اشخاص و اموال تقسیم می شوند. دعاوی حقوقی از کثرت بالایی برخوردار هستند و اغلب افراد نسبت به آن ها اطلاعات زیادی ندارند. دعوای حقوقی دارای مجازات نمی باشد و کسی که مورد خطاب دعوای حقوقی صرفا ملزم به پرداخت حقوق قانونی طرف مقابل یا انجام تکلیفی می باشد. دعاوی حقوقی بر خلاف دعاوی کیفری که جنبه مجرمانه دارند دعاوی هستند که به لحاظ قانونی منع شده ولی مجازاتی برای آن در نظر گرفته نشده است. به عنوان مثال می توان گفت فردی که به تعهدات قراردادی خود عمل نکند و طرف مقابل براساس خیارات قرارداد را فسخ کند مرتکب در اینجا مجازات نمی شود. دعوای حقوقی برخلاف دعوای کیفری نیازمند رسیدگی در دادسرا نبوده و مستقیما در دادگاه مورد رسیدگی قرار می گیرد.
برای اینکه بهتر با دعاوی حقوقی آشنا شویم نمونه ای از آن ها را در ذیل بیان می کنیم:
- خلع ید
- فسخ قرارداد
- مطالبه اجاره بها
- تامین خواسته
- تمکین
- تقسیط مهریه
- فسخ نکاح
- الزام به ثبت واقعه ازدواج
- استرداد جهیزیه
- دادخواست ملاقات فرزند مشترک و تعیین نفقه برای آن
واخواهی چیست و چگونه انجام میشود؟
مراحل رسیدگی به دعوای حقوقی از قرار ذیل است:
- تقدیم دادخواست به دادگاه
- پرداخت هزینه دادرسی و باطل کردن تمبر
- ثبت توسط مدیر دفتر دادگاه
- تعیین وقت رسیدگی توسط مدیر دفتر دادگاه در صورت عدم نقص در دادخواست
- جلسه دادگاه و رسیدگی به دلایل طرفین
- صدور حکم
- واخواهی یا تجدید نظر خواهی
- اجرای حکم
تفاوت شکایت کیفری و دادخواهی حقوقی
شکایت کیفری چیست؟
در صورتی که حق فردی مورد تجاوز قرار گرفته باشد و فرد بتواند به حق از دست رفته خود دست یابد می بایست آن حق را در قالب شکایت یا دادخواست مطالبه نماید. شکایت کیفری یکی از موارد طرح دعوای کیفری می باشد. شکایت کیفری می بایست از طریق دادسرا مورد رسیدگی قرار گیرد. همانطور که در بالا بیان کردیم برای اینکه دعوایی کیفری تلقی شود می بایست واجد عمل مجرمانه باشد. پس بعد از ارتکاب جرم شاکی می بایست از طریق تنظیم شکواییه مرتکب را مورد تعقیب قرار دهد. شکایت کیفری برخلاف شکایت حقوقی نیازمند پرداخت هزینه دادرسی نبوده و در برگه فرم مخصوصی تنظیم نمی شود. از طرفی شکایت کیفری بر خلاف دادخواست که می بایست مکتوب باشد می تواند به صورت شفاهی نیز مطرح شود. طرفین شکواییه شاکی و متشاکی می باشند.
دادخواهی حقوقی چیست؟
دادخواهی حقوقی از طریق تنظیم دادخواست انجام می شود. دادخواست می بایست به دفتر دادگاه تحویل داده شود و پس از ثبت مورد رسیدگی قرار گیرد. برخلاف دعاوی کیفری دادخواهس حقوقی می بایست حتما در برگه مخصوص نوشته شده و هزینه دادرسی پرداخت گردد وگرنه مدیر دفتر دادگاه برای خواهان اخطار رفع نقص صادر می کند. از همین جا می توان بیان کرد که دادخواهی حقوقی مستقیما در دادگاه مطرح شده و دادسرا در آن نقشی ندارد. طرفین دعوای حقوقی خواهان و خوانده می باشند.
مشاوره حقوقی آنلاین در داداپ: سریع ترین راه برای کسب نظر از وکلا
چه پرونده هایی نیاز به شکایت همزمان کیفری و حقوقی دارند؟
برخی از شکایت ها قابلیت طرح دعوای حقوقی و کیفری با همدیگر را دارند. یعنی اگر متهم باعث خسارت به شاکی شده باشد شاکی می تواند علاوه بر طرح شکایت کیفری نسبت به جرم برای جبران ضرر و زیان وارده به خود از دادگاه کیفری دعوای حقوقی خود را نیز مطالبه کند. در اینجا از فردی که ضرر و زیان خود را از دادگاه کیفری مطالبه می کند تحت عنوان مدعی خصوصی یاد می کنند. البته باید به این نکته توجه داشت که نمی توان در قالب شکایت حقوقی دعوای کیفری را نیز مطرح کرد.
تنظیم اظهارنامه
مشاوره حقوقی حضوری