نحوه رسیدگی به شکایات در هیأت داوری بورس

در حوزه بورس نیز به مانند سایر حرفه ها ممکن است اختلافات و تعارضاتی بین فعالان این حوزه در حیطه فعالیت های تخصصی آنها ایجاد گردد ، در صورت حدوث اختلاف چنانچه کانون بورس اوراق بهادار قادر به حل اختلاف  از طریق سازش نباشد هیئت داوری بورس وارد عمل شده و نسبت به اختلاف رسیدگی می کند. در این مقاله  به بحث در خصوص داوری در بورس، وظیفه هیئت داوری بورس و تفاوت بین داوری بورس با داوری اختیاری می پردازیم.

وظیفه هیات داوری در بورس

طبق مفاد ماده 36 قانون بازار  ارواق بهادار جمهوری اسلامی ایران که در آذر ماه سال 1384 تصویب شد، به اختلافات بین بازارگردانان، کارگزاران، ناشران، سرمایه گذاران و سایر اشخاص ذی ربط ناشی از فعالیت حرفه ای آنها، در صورت عدم سازش در کانون ها توسط هیأت داوری رسیدگی می شود. بنابراین هیئت داوری بورس وظیفه دارد که به حل و فصل اختلافات بورس اوراق بهادار رسیدگی کند. هر یک از طرفین اختلاف می‌توانند‌ موضوع درخواست خود را به اطلاع هیأت داوری رسانده و تقاضای صدور رأی نمایند. آرای صادر شده از سوی هیأت داوری قطعی و لازم‌الاجراء است و اجرای آن به عهده اداره‌ها و دوایر اجرای ثبت اسناد و املاک می باشد. رأی این هیأت‌لازم‌ الاجراء است و اداره ثبت اسناد مکلف است که طبق مقررات راجع به اجراء اسناد رسمی آن را اجراء کند.

ترکیب اعضای هیأت داوری بورس

هیأت داوری بورس متشکل از سه عضو زیر است :

•  یک عضو توسط رئیس قوه قضاییه که از بین  قضات با تجربه انتخاب می شود.
•  دو عضو از بین صاحب نظران در زمینه های اقتصادی و مالی به پیشنهاد سازمان و تایید شورا

 رئیس قوه قضاییه و سازمان با تأئید شورا علاوه بر نماینده اصلی خود، هریک عضو علی البدل تعیین و معرفی می نمایند تا در صورت غیبت عضو اصلی مربوط در هیأت داوری بورس شرکت نماید. شرایط عضو علی البدل همانند عضو اصلی می باشد. ریاست هیأت داوری بورس با نماینده قوه قضاییه است.

نکته: مقصود از شورا، شورای عالی بورس و اوراق بهادار است که بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است و تصویب سیاست های کلان بازار را برعهده دارد( جهت اطلاعات بیشتر به ماده 3 قانون بازار اوراق بهادار رجوع شود ).

نکته: مقصود از سازمان، سازمان بورس و اوراق بهادار است که موسسه ای غیر دولتی بوده و دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل می باشد. اداره این سازمان از محل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکت ها در بورس و سایر درآمدها می باشد.

طرح اختلاف جهت رسیدگی در هئیت داوری در بورس

برای اینکه اختلاف حادث شده در هیأت داوری بورس مورد رسیدگی  قرار بگیرد می بایست متقاضی ابتدا گواهی عدم سازش از کانون بورس را دریافت کند. براساس ماده 36 قانون بازار اوراق بهادار رسیدگی به پرونده‌ها در هئیت داوری به نبود سازش طرفین اختلاف در کانون مربوط منوط می‌باشد‌. کانون مربوطه ابتدا جلسه‌ای را با حضور طرفین به منظور حل و فصل اختلاف برگزار می‌کند. اگر این جلسه نتیجه نداشت، گواهی عدم سازش را صادر می‌نماید. این گواهی در واقع مقدمه‌ای برای طرح پرونده در هیات داوری و حل اختلاف در بورس به شمار می‌رود. سپس درخواست خود را به ضمیمه گواهی مربوطه از طریق  سایت seo.davari.ir به ثبت برساند و کد رهگیری دریافت نماید. در مرحله بعد کپی دادخواست و ضمایم دیگر را به صورت حضوری به دبیرخانه هئیت داوری در بورس تحویل داده و هزینه لازم را پرداخت کند. براساس بند 4 ماده 26 اساس نامه سازمان بورس و اوراق بهادار و طبق مصوبه شورای عالی بورس و ارواق بهادار در 21 اسفند سال 1385 میزان نرخ هزینه داوری در بورس طبق مبالغ تعیین شده، باید توسط خواهان واریز شود و فیش واریزی برای ضمیمه شدن به پرونده ارسال گردد.

مبلغ هزینه و مهلت پرداخت یا نتیجه پرداخت نشدن هزینه داوری در بورس طی اخطاری از دبیرخانه هئیت داوری، به خواهان ابلاغ می‌شود و اگر هزینه داوری پرداخت نشود، مسئول دبیرخانه قرار رد دعوا را صادر می‌کند و به دادخواست خواهان رسیدگی نخواهد شد. در این حالت خواهان تا ده روز فرصت دارد که اعتراض کند. اگر قرار تایید شود، پرونده مختونه اعلام می‌شود.

در نهایت با ورود پرونده به هیأت داوری، داوران سه گانه نسبت به اختلاف رسیدگی کرده و در این خصوص رأی صادر می کنند، رای صادره توسط این هیأت قطعی بوده و توسط دوایر ثبت به اجرا در می آید.

نکته: براساس ماده ۴۳ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران: ناشر، شرکت تامین سرمایه، حسابرس و ارزش یابان و مشاوران حقوقی ناشر، مسئول جبران خسارات وارده به سرمایه گذارانی هستند که در اثر قصور، تقصیر، تخلف و یا به دلیل ارائه اطلاعات ناقص و خلاف واقع در عرضه اولیه که ناشی از فعل یا ترک فعل آنها باشد، متضرر گردیده ‌اند.

تبصره ۱ - خسارت دیدگان موضوع این ماده می‌توانند حداکثر ظرف مدت یک سال پس از تاریخ کشف تخلف به هیات مدیره بورس یا هیات داوری شکایت کنند، مشروط بر این که بیش از سه سال از عرضه عمومی توسط ناشر نگذشته باشد.

نکته:عملکرد هیأت داوری بورس مربوط به اختلافات  است و جرایم بورسی خارج از صلاحیت آن است.

نکته: باتوجه به اینکه ریاست هیأت داوری بر عهده یک قاضی منصوب قوه قضاییه است لذا رئیس هیأت در انجام تکالیف قانونی محوله می‌تواند رسماً نسبت به استعلام از مراجع خارج از بازار اوراق بهادار نیز اقدام نماید و در صورت استنکاف، مراجع ذیربط مشمول مجازات قانونی مندرج در ماده 576 قانون مجازات اسلامی با عنوان استنکاف از اجرای دستور قضایی می‌شوند.

هزینه هئیت داوری در بورس

طبق بند 4 ماده 26 اساس نامه سازمان بورس جمهوری اسلامی ایران و بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار در 21 اسفند 1385 میزان نرخ هزینه داوری در بورس که مبالغ آن قبلاً تعیین شده است ، می بایست توسط خواهان پرداخت و فیش پرداختی برای ضمیمه شدن در پرونده ارائه شود. مقدار هزینه و زمان برای واریز آن و یا نتیجه واریز نشدن هزینه داوری در بورس، توسط اخطاری از سمت دبیر خانه به شاکی ابلاغ می شود و اگر هزینه داوری واریز نشود، مسئول دبیرخانه قرارداد دعوا را صادر می کند و به درخواست متقاضی رسیدگی نخواهد کرد. در این صورت  تا 10 روز فرصت اعتراض  وجود دارد.

فرق داوری در بورس با داوری اختیاری

 هیأت داوری بورس دارای صلاحیت ذاتی می باشد به این معنا که قابل تغییر نبوده و تغییر در صلاحیت این هیأت با نظم عمومی در ارتباط است. اعضای هیأت داوری در قانون مشخص شده است و قابل تغییر نیست در حالی که داوری اختیاری منطبق با انتصاب متقاضیان می باشد که با توافق یکدیگر داور مرض الطرفینی را جهت حل اختلافات انتخاب می کنند. در قانون بازار بورس برای اعلام نظر داوری در خصوص اختلافات مدتی مشخص نشده است در حالی که در داوری اختیاری اعلام نظر داور دارای مدت است. اجرای رأی در هئیت داوری بورس توسط اداره سازمان ثبت اسناد و املاک انجام می‌شود در حالی که در داوری اختیاری اجراییه رأی توسط دادگاه صادر می‌شود.

سخن پایانی

 هیأت داوری بورس به اختلافات بین فعالان حوزه بورس می پردازد، با توجه به اینکه طرح اختلاف در هیأت داوری بورس الزامی بوده و اختیاری نمی باشد به همین دلیل می بایست فعالان این حوزه در صورت برخورد با اختلاف جهت طرح در هیأت مذکور از وکلای متخصص و متبحر در این زمینه که دارای تخصص کافی علمی جهت دفاع و نگارش لوایح می باشند استفاده نمایند در غیر این صورت امکان متضرر شدن آنها بسیار می باشد.گروه وکلای داداپ آماده ارائه خدمات حضوری و غیر حضوری به فعالان حوزه بورس می باشد.