جرم سرقت تعزیری و مصادیق و نحوه رسیدگی به آن

 سرقت ازجمله جرایم علیه اموال و مالکیت می باشد.سرقت به معنای ربودن مال متعلق به دیگری می باشد ماده 267 قانون مجازات اسلامی در تعریف سرقت بیان می دارد:سرقت عبارت از ربودن مال متعلق یه غیر است.قبل از قانون 1392 در تعریف سرقت بیان می شد که ربودن مال متعلق به غیر به صورت پنهانی،اما در قانون جدید واژه پنهانی حذف شده است.براساس ماده 267 می توان گفت برای اینکه سرقت روی بدهد می بایست کسی مال متعلق به دیگری را برباید.بنابراین ربودن مال متعلق به خود سرقت نبوده و همچنین برای اینکه عنصر ربودن حاصل شود باید مال ربوده شده منقول باشد و در خصوص اموال غیرمنقول نمی توان از عنوان سرقت استفاده نمود زیرا قابل ربودن و جابجایی نمی باشند.سرقت یا حدی می باشد و یا تعزیری ،سرقت حدی در بخش حدود تعریف شده و شرایط اثبات و مجازات آن به درستی مشخص شده است.سرقت تعزیری ،سرقتی می باشد که واجد شرایط حد نباشد که در بخش تعزیرات و مواد 651 به بعد تعزیرات انواع و شرایط  تحقق آنها و مجازاتشان مشخص شده است.براساس این مواد سرقت تعزیری یا ساده است یا مشدد و تشدید مجازات بسته به این است که مقرون به آزار باشد یا با سلاح صورت بگیرد و ...

منظور از سرقت مستوجب تعزیری چیست؟

لفظ سرقت از ماده «سَرَقَ» به معنای «دزدیدن» است. و مصدر آن سرقه است و استراق سمع به معنای دزدانه گوش کردن، از همین کلمه ساخته شده است.سرقت به معنای ربودن مال متعلق به دیگری می باشد و سرقت تعزیری سرقتی می باشد که واجد شروط مندرج در ماده 268 قانون مجازات اسلامی در خصوص سرقت حدی نباشد.براساس ماده 276 قانون مجازات اسلامی:سرقت در صورت فقدان هریک از شرایط موجب حد،حسب مورد مشمول یکی از سرقت های تعزیری است.
سرقت تعزیری علاوه بر اینکه در خصوص شرایط با سرقت حدی متفاوت می باشد در مجازات نیز با این نوع از سرقت متفاوت است.
نکته:لازم به ذکر است که سرقت تعزیری یا ساده است یا مشدد.

انواع سرقت مستوجب تعزیر

سرقت تعزیری یعنی سرقتی که واجد شرایط سرقت حدی نباشد دارای دونوع ساده و مشدد می باشد.

1. سرقت تعزیری ساده:این نوع سرقت سرقتی می باشد که واجد شرایط مشدده نباشد و مجازات این جرم سه ماه و یک روز تا دوسال حبس و تا 74 ضربه شلاق خواهد بود.مقصود از نداشتن شرایط مشدده همان آزار،سلاح،دسته جمعی درشب و... است.
2. سرقت تعزیری مشدد: سرقت تعزیری مشدد سرقتی است که مقرون به علل مشدده بوده و مرتکب یا مرتکبین آنها مستحق مجازات شدیدتری می باشند. کیفیات مشدد عوامل و کیفیاتی هستند که به طور محدود و مشخص توسط قانون گذار در قانون پیش بینی شده و دادگاه در صورت احراز آن کیفیات ملزم است مجازات مرتکب را برابر آن میزانی که در مورد خاص آن جرم مقرر شده، محکوم نماید.

در واقع منظور از سرقت مشدد، هرگونه سرقتی است که با یک یا چند عامل از عوامل تشدید مجازات بوده و مجازات آن شدیدتر از مجازات سرقت ساده باشد و شرایطی را نیز داشته باشد که در قانون آمده باشد.
 انواع سرقت تعزیری مشدده از قرار ذیل است:

• سرقت مقرون به آزار یا تهدید 
• سرقت مسلحانه گروهی در شب
• سرقت مقرون به پنج شرط مشدد
• سرقت مسلحانه از منزل
• سرقت از بانک ها صرافی ها
• سرقت آثار فرهنگی
• سرقت آب، برق، گاز، تلفن
• سرقت از مناطق حادثه زده

مصادیق سرقت تعزیری در قانون

سرقت تعزیری مصادیق بسیاری در قانون مجازات اسلامی دارد. در ادامه به برخی از مصادیق سرقت تعزیری اشاره خواهیم نمود.
   1   . سرقت مقرون به آزار باشد یا به طور مسلحانه
هرگاه سرقت همراه با آزار باشد یا مسلح باشد،  براساس ماده 652 مرتکب به حبس از ۳ماه تا ۱۰ سال و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم می شود.
   2   . سرقت مسلحانه گروهی در شب
هرگاه سرقت در شب واقع شده باشد و سارقین دو نفر یا بیشتر باشند و لااقل یکی از آن‌ها حامل سلاح ظاهر یا مخفی باشد براساس ماده 654 هر یک از مرتکبین به ۵ تا ۱۵ سال حبس و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم خواهد شد.
   3   . سرقت مقرون به پنج شرط مشدد
هرگاه سرقت جامع شرایط حد نباشد ولی تمامی شرایط زیر را داشته باشد براساس ماده 651 مرتکب به ۵ تا ۲۰ سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

• سرقت در شب واقع شود.
• سرقت توسط دو یا چند نفر انجام شود.
• یک یا چند نفر از سارقین حامل سلاح ظاهر یا مخفی بوده باشند.
• سارقین از دیوار بالا رفته یا حرز را شکسته یا کلید ساخته باشند و یا خود را همانند کارمندان دولتی معرفی کرده باشند.
• در ضمن سرقت کسی را آزار یا تهدید کرده باشند.

   4   . راهزنی
هر كس در راهها و شوارع به نحوی از انحاء مرتكب راهزنی شود در صورتی كه عنوان محارب بر او صادق نباشد به سه تا پانزده سال حبس و شلاق تا (74) ضربه محكوم می شود.
   5   . سرقت وسایل و متعلغات مربوط به تاسیسات مورد استفاده عمومی
این نوع سرقت ها مجازات حبس دارد. مقصود وسایلی از قبیل تاسیسات آب ، برق، گاز و غیره … می باشد که براساس ماده 659 مرتکب به  حبس از ۱ تا ۵ سال حبس محکوم می شود.
   6   . کیف زنی یا جیب بری
سرقت از طریق کیف زنی یا جیب بری و امثال آن  براساس ماده 657دارای مجازات حبس از ۱ تا ۵ سال و شلاق تا ۷۴ ضربه می باشد.
   7   . سرقت از اماکن حادثه زده
هر گاه سرقت در مناطق سیل زده یا جنگی یا آتش سوزی یا زلزله زده و یا در محل تصادف راهنمائی و رانندگی رخ دهد، سارق براساس ماده 658 به حبس از ۱ تا ۵ سال و شلاق تا۷۴ ضربه محکوم می شود.
   8   . سرقت مقرون به یکی از شرایط مذکور در ماده 656
در صورتی که سرقت جامع شرایط حد نباشد و همراه با یکی از شرایط زیر باشد، سارق به حبس از شش ماه تا سه سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

• سرقت در محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا در توابع آن یا در محل های عمومی از قیبل مسجد و حمام و غیر این‌ها واقع شده باشد.
• سرقت در جایی واقع شده باشد که در آن درخت، بوته، پرچین یا نرده قرار گرفته و سارق آن را شکسته باشد.
• سرقت در شب واقع شده باشد.
• سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
• سارق مستخدم بوده و مال مخدوم خود را دزدیده باشد یا مال شخص دیگری را از منزل شخص دیگری که به اتفاق مخدوم به آنجا رفته برباید یا شاگرد یا کارگر باشد و از محلی که معمولاَ محل کار وی بوده از قبیل خانه، دکان،کارگاه، کارخانه و انبار سرقت کرده باشد.
• هرگاه اداره کنندگان هتل ، مسافرخانه، کاروان سرا و کاروان و به طور کلی کسانی که به اقتضای شغل اموالی در دسترس آن‌هاست، تمام یا قسمتی از آن را مورد دستبرد قرار دهند.

شرایط تحقق ارکان سرقت تعزیری

قانون مجازات اسلامی سرقت را ربودن مال غیر تعریف کرده است.بنابر این تعریف ارکان سرقت عبارت است از :ربودن،مال منقول،متعلق به غیر.در ادامه هریک از این سه رکن را شرح می دهیم:

1. ربودن:برای اینکه سرقت تحقق یابد باید مرتکب مال دیگری را برباید.ربودن مال دیگری باید بهه صورتی تحقق یابد که صاحب مال رضایت نداشته باشد و ناآگاه باشد.بنابراین اگر کسی مال دیگری را با رضایت صاحب مال هرچند رضایت ظاهری او بردارد سرقت محقق نمی شود زیرا ربودن که همان برداشن مال بدون رضایت و آگاهی صاحب مال است تحقق نیافته است.
2. مال منقول:برای اینکه سرقتت تحقق یابد باید مرتکب مال منقول به دیگری را برباید بنابراین در خصوص اموال غیر منقول سرقت محقق نمی شود.لازم به ذکر است که مال هرچیزی می باشدکه ارزش اقتصادی داشته باشد.
3. تعلق به غیر:برای تحقق سرقت باید مال ربوده شده متعلق به فردی غیر از مرتکب باشد و همچنین اینکه مال از جمله اموالی نباشد که صاحب مشخص نداشته باشد و در اصطلاح مجهول المالک نباشد.بنابراین اگر مرتکب مالی را به تصور اینکه مال متعلق به دیگری است برباید اما بعدا مشخص شود خودش مالکش می باشد برباید سرقت تحقق نمی یابد.

سرقت تعزیری جرم درجه چند است؟

قانون مجازات اسلامی در ماده 19 جرایم تعزیری را درجه بندی کرده است این درجه بندی از درجه یک تا 8  می باشد.باتوجه به اینکه سرقت تعزیری نیز یک جرم تعزیری می باشد در یکی از این درجات قرار می گیرد، اما باید توجه داشت که قرار گرفتن سرقت تعزیری در این درجات ثابت نمی باشد و بسته به اینکه سرقت تعزیری ساده باشد و یا مشدد این درجه بندی متفاوت است حتی در خود سرقت مشدد هم درجه بندی متفاوت است بسته به اینکه حاوی کدام یک از شرایط مندرج در قانون بوده و تحت عنوان کدام سرقت مشدد در آید. 

تفاوت سرقت مستوجب تعزیری و سرقت حدی

 بین سرقت تعزیری و حدی تفاوت هایی می باشد. تفاوت سرقت تعزیری و سرقت حدی از قرار ذیل است:

1.  تفاوت در منشا:سرقت حدی در زمره حدود قرار می گیرد و باتوجه به فقه و قانون این جرم و مجازات آن در شرع به درستی مشخص شده است و امکان تغییر و تبدیل در آن وجود ندارد در حالی که سرقت تعزیری جرمی است تعزیری که با توجه به مصلحت جامعه به دلیل نقض مقررات حکومتی  توسط قانونگذار وضع شده است و امکان تخفیف در مجازات مرتکب  آن به موجب قانون می باشد.
2. تفاوت در شرایط :سرقت حدی برای اینکه محقق بشود می بایست تمامی شروط مندرج در ماده 268 به اثات برسد در حالی برای اینکه سرقت تعزیری محقق بشود نیاز به تحقق شرایط محدود تر می باشد که در مواد 651 به بعد مشخص شده است.
3. تفاوت در مجازات :مجازات سرقت حدی ،حدی می باشد که با توجه به اینکه مرتکب چند مرتبه این جرم را انجام دهد مجازاتش متفاوت است در حالی مجازات سرقت تعزیر،تعزیر می باشد که شامل حبس ،جزای نقدی و شلاق تعزیری می باشد.
4. تخفیف در مجازات:سرقت حدی با توجه به اینکه جرمی حدی می باشد در آن امکان تخفیف وجود ندارد و تنها در آن امکان قبول توبه تحت شرایطی وجود دارد اما در خصوص سرقت تعزیری اینگونه نیست و امکان تخفیف در مجازات وجود دارد.

عنصر قانونی جرم سرقت مستوجب تعزیر

عنصر قانونی سرقت مستوجب تعزیر مواد ذیل می باشد.

• مواد 651 تا 667 قانون مجازات اسلامی
• مواد 544، 545، 546، 559، 683 و 684 قانون مجازات اسلامی
• مواد 88 تا 92 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب 1382
• ماده واحده لایحه قانون راجع به تشدید مجازات سارقین مسلح که وارد منزل یا مسکن اشخاص می‌شوند مصوب 1333
• ماده واحده قانون مجازات سرقت مسلحانه از بانکها و صرافی‌ها مصوب دی ماه 1338
• قانون تشدید مجازات رانندگان متخلف مصوب 1335. همه موارد فوق جز بند الف، عنصر قانونی جرم سرقت تعزیری می‌باشد.

عنصر مادی جرم سرقت تعزیری

عنصر مادی در جرم سرقت ربودن مال منقول می باشد. ربودن یعنی تصرف سارق نسبت به مال منقول دیگری بدون رضایت مالک یا متصرف آن خواهد بود.
در تحقق این بخش از عنصر مادی بزه سرقت منوط به این است که سارق، مال منقول مورد نظر را از محل سرقت خارج کرده باشد.

عنصر روانی جرم سرقت تعزیری

عنصر روانی در سرقت تعزیری :سوء نیت عام یعنی همان قصد و عمد در ربودن می باشد و سوء نیت خاص که همان قصد نتیجه و تصمیم بر بردن مال دیگری می باشد.
البته در عنصر روانی این جرم علم و آگاهی مرتکب نسبت به اینکه مال متعلق به دیگری است نیز لازم می باشد.

مجازات سرقت تعزیری در قانون مجازات اسلامی

مجازات سرقت تعزیری بسته به اینکه ساده باشد یا مشدد متفاوت است.ماده 661 مجازات سرقت ساده را سه ماه ویک روز تا دوسال و تا 74 ضربه شلاق قرار داده است در خصوص سرقت تعزیری مشدد بسته به اینکه حاوی کدام یک از شرایط مشدد باشد مجازات براساس مواد 651  به بعد متفاوت می باشد.
نکته:مجازات شرکت در سرقت با توجه به اینکه براساس قانون مجازات فاعل مستقل جرم می باشد،مجازات های مندرج در مواد 651 به بعد می باشد.

مراحل شکایت از سرقت مستوجب تعزیری

سرقت تعزیری یک جرم  می باشد به همین باید  از مرتکب آن شکایت کنید و با تنظیم شکواییه شروع به اقدام علیه او نمایید( البته قبل از شکایت بهتر است شرح ماجرا به کلانتری محل اطلاع داده شود).پس از تنظیم شکواییه و ثبت در سامانه ثنا از طریق دادسرا اقدام نمایید زیرا برخلاف دعاوی حقوقی ،دعاوی کیفری جز در در موارد استثنا قبل از طرح در دادگاه در دادسرا طرح شده و دادسرا به تحقیق و تعقیب می پردازد.

نحوه رسیدگی به شکایت سرقت مستوجب تعزیری

رسیدگی به جرم سرقت با تنطیم و ثبت شکواییه آغاز می شود.دادسرا به شکایت مطرح شده رسیدگی کرده و تحقیقات لازم را به عمل می آورد و در صورتی که ادله شاکی را قابل قب.ل بداند و تحقیقات نیز تایید کننده ادعای شاکی باشد با صدور کیفرخواست پرونده را به دادگاه کیفری ارسال می کند.دادگاه  بعد از رسیدگی و تشکیل جلسات حکم کیفری یا برائت را صادر می کند.در صورتی که در مرحله تجدید نظر خواهی نیز حکم بدوی تایید شود و حکم قطعی شود نوبت به اجرای احکام  از طریق واحد اجرای احکام می رسد.

مرور زمان در جرایم سرقت مستوجب تعزیر

مدت زمانی که برای اقسام سرقت تعزیری باید سپری شود متفاوت است.
در سرقت موضوع ماده 651 قانون مجازات اسلامی با گذشت 15 سال برای شمول مرور زمان تعقیب و صدور حکم و 20 سال برای مرور زمان اجرای مجازات لحاظ شده است.در خصوص سایر سرقت های تعزیر با توجه به اینکه در چه درجه ای باشند مرور زمان متفاوت می باشد و مرور زمان واحدی برای همه انواع سرقت وجود ندارد.

آیا سرقت مستوجب تعزیری قابل گذشت است؟

اصل بر این است که جرایم غیر قابل گذشت می باشند مگر اینکه در قانون قابل گذشت بودن آنها بیان شده باشد در خصوص سرقت تعزیری ماده 104 قانون مجازات اسلامی سرقت تعزیری ساده (ماده 661)و سرقت مشدد مربوز به مواد 656،657،و 665 را در صورتی قابل گذشت دانسته است که ارزش مال ربوده شده کمتر از 20 میلیون تومان بوده و همچنین سارق دارای سابقه کیفری موثر نباشد.بنابراین اصل بر این است که سرقت غیرقابل گذشت می باشد مگر در موارد استثنایی که بیان شد آن هم به دو شرط.

مدارک شکایت از سرقت مستوجب تعزیری در دادسرا و دادگاه

قبل از آنکه برای شکایت از سرقت مستوجب تعزیر اقدام کنید، حتما مدارک زیر را تهیه کرده و برای ارائه به محاکم قانونی آماده کنید:

• کارت ملی و شناسنامه
• ارائه سند و یا مدارکی مستدل برای اثبات سرقت مستوجب تعزیری

مشاوره حقوقی داداپ در خصوص سرقت تعزیری

گروه وکلای داداپ با بهره گیری از وکلای متخصص و با تجربه در زمینه پرونده های کیفری ازجمله سرقت تعزیری این امکان را برای کابران محترم در سراسر کشور فراهم کرده است که بتوانند در هر جای ایران با کم ترین هزینه و در نزیک ترین محدوده به محل زندگیشان به صورت حضوری از خدمات مشاوره ای ، تنطیم شکواییه ،لایحه و دفاع در مراجع کیفری استفاده نمایند همچنین علاوه بر مراجعه حضوری امکان استفاده از خدمات به صورت غیرحضوری و آنلاین برای کاربران مهیا می باشد.
سخن پایانی
سرقت اعم از حدی و تعزیری می باشد.سرقت تعزیری نیز یا ساده می باشد و یا مشدد . قانونگذار  برای هریک از انواع سرقت، مجازات تعزیری متفاوتی قرار داده است بنابراین در خصوص انواع سرقت مجازات واحدی وجود ندارد.